#Cerkak# Pisahan Abuntut Manis

Thok-thok-thok, kaprungu swara lawang tinothok. Bu Tarti age-age mbukak lawang. Bareng lawang dibuka dening bu Tarti, katon pawongan kang ngadeg ing ngarep lawang mau kanthi polatan kang surem.

            “Bu Ndari, Mangga bu pinarak nglebet.” Bu Tarti nyumanggakake tamune mau kang ora liya bu Ndari, kang duwe kontrakan.

            “Ora perlu bu, tekaku rene dakkira bu Tarti ya wis mudheng. Aku mung arep nagih janji sampeyan.” Wangsulane bu Ndari kanthi tangan sedhakep.

            “Nyuwun pangapunten bu. Estu, samenika kula dereng gadhah arta bu. Kula nyuwun kalonggaran setunggal minggu malih nggih bu.” Pinyuwune bu Tarti kanthi praupan melasi.

            “Alah, alah, wus kabethek bu. Sampeyan kuwi semayane seminggu seminggu wae. Bu, takelingake maneh ya, sampeyan iku wus nunggak telung sasi. Aku ya butuh dhuwit bu. Yen pancen sampeyan wus ra kuwat mbayar kontrakan, aja ngontrak kontrakan iki maneh. Sing golek kontrakan ya akeh bu. Bisa dakkontrakake marang wong liya kang dhuwite luwih lancar tinimbang sampeyan.” Anggone ngendika kanthi mbesengut.

            “Sepisan malih nyuwun pangapunten ingkang kathah bu, kula lan bapake bocah-bocah dereng wonten arta. Kula nyuwun kalonggaran setunggal minggu malih bu. Menawi sam…” Durung tutug anggone ngendika bu Ndari munggel ature bu Tarti.

            “Wis, wis bu. Aku jeleh krungu ngendikane sampeyan sing kaya ngono saben dina. Wus ngene wae, takkeki wektu seminggu maneh. Nganti tekan seminggu maneh sampeyan durung bisa nglunasi, sampeyan kudu lunga saka kontrakan iki.” Welinge bu Ndari sinambi lumaku bali ninggalake kontrakan iku.

            Sapaninggalane bu Ndari, bu Tarti lemes. Atine saya tatu. Eluhe dleweran nelesi pipi. Dheweke nglungguhake awake ana ing kursi. Nata ati lan nata batine. Pikirane tekan ngendi-endi. Kang dadi pikiran yaiku kepiye carane nglunasi tunggakan kontrakan iki. Dene, dheweke lan bojone tenan-tenan durung duwe dhuwit. Sadurunge, dheweke durung tau nunggak nganti telung sasi. Ya mung telat anggone bayar nanging ora nganti telat telung sasi kaya saiki.

            Sadurung-sadurunge, dhuwit kang kanggo bayar kontrakan kuwi wus ana, nanging kaluwargane bu Tarti malah kena musibah. Anak ragile, Laras kena DB mula kudu dirawat ing rumah sakit. Dhuwit kang dianggo bayar kontrakan dikanggokake ragad rawat inape anak ragile mau. Kuwi wae isih direwangi ngutang rana ngutang rene.

Isih nganggo seragam SMP komplit, kanthi laku thimik-thimik, Riski, anak mbarepe bu Tarti marani bu Tarti kang lagi nangis ana ing kursi. Nalika bu Ndari mara ing omah kontrakan iku, Riski uga ngerti nanging ora banjur mlebu omah. Riski banjur lungguh ing sisihe ibune kanthi mandeng raine ibune. Eluh kang mili ing pipine ibune dilapi.

Ngerti tindake anake kuwi, bu Tarti age-age ngelapi eluhe dhewe. Dheweke ora pengin ngatonake kasedhihane marang anake. Dheweke ngajari marang anak-anake yen urip kuwi aja nyerah karo kahanan, kudu sabar ngadhepi pacoban apa wae saka Gusti Allah. Amarga sapa kang sabar bakal diasihi dening Pangeran lan sapa kang sabar wusana bakal amrih kamulyan.

Nanging Riski kuwi pancen bocah kang ngerti. Dheweke wus bisa ngrasakake apa kang lagi dirasakake dening ibune. Sanajan lanang, saben mulih sekolah dheweke ngewangi ibune ngumbahi amarga gaweyane ibune yaiku dadi tukang buruh cuci.

“Wus ta bu, aja nangis wae. Ibu rak ya wus nate ngendikan marang aku lan dhik Laras, yen urip iku kudu sabar. Ngendikane guru agamaku yen rejeki kuwi wus diatur bu.” Kandhane Riski marang ibune.

Krungu anake kandha mangkono kuwi, sanalika eluhe bu Tarti mili saya deres. Banjur anak lanange kuwi dirangkul krekep lan diarasi bathuke. Ing batine, bu Tarti ngucap syukur dening Gusti kang wus paring putra kang ngerti marang wong tuwa kaya dene Riski iki. Ora dinyana dening Bu Tarti geneya anake kang isih umur 13-an taun kuwi bisa ngucap kaya mangkono mau.

Watara jam setengah 10-an bengi, nalika anak-anake wus padha turu, Bu Tarti matur marang garwane bab tagihan tunggakan kontrakan mau.

“Pak, bu Ndari awan mau teka mrene. Nagih dhuwit tunggakan maneh.” Bu Tarti miwiti ngendika.

“Lha piye bu, bapak ya lagi durung ana dhuwit bu.” Wangsulane Pak Yanto ora duwe daya.

“Taksemayani seminggu maneh. Nanging yen nganti seminggu maneh awake dhewe durung bisa nglunasi, awake dhewe kudu lunga saka kontrakan iki pak.”

“Lha arep golek utangan sik apa piye?”

“Utang marang sapa maneh pak? Aku kuwatir yen ra kuwat mbayar. Amarga awake dhewe iki wus kakehan utang pak.”

“Sesuk njajal taknembung karo pak Sardi. Marga pak Sardi kuwi rak wonge rada apikan bu, tur ya loman”

“Aku manut wae Pak, piye apike.”

“Sing penting dongane aja pedhot bu. Percaya wae yen Gusti kuwi ora bakal nguji umate sajabane wates kamampuwane”

“Iya pak”

Bu Tarti banjur lunga memburi nyingkiri wedang bekas unjukane garwane mau.

Ing dina sabanjure, sabanjure sadurung bali menyang omah, pak Yanto sowan menyang omahe pak Sardi saperlu golek utangan. Nanging apes, pak Sardi lagi ora ana dhuwit longgar. Amarga dhuwite lagi arep dianggo nglebokake kuliah anake ing kebidanan.

Pak Yanto bali menyang omah kanthi mikir ing ngendi dheweke kudu golek silihan. Tekan ing omah, bu Tarti ora langsung takon marang bojone kasil apa ora anggone golek utangan. Nalika  wus mari kesele, Pak Yanto nembe cerita yen dheweke ora kasil nyilih dhuwit marang pak Sardi.

Riski krungu pacelathonane bapak karo ibune mau. Dheweke uga mikir piye carane dheweke mbantu wong tuwane. Satlemaran ing pikirane njedhul ide. Dheweke sesok niat arep mbolos sekolah dhisik. Dheweke kapengin kerja dadi tukang semir. Nanging, aja nganti bapak karo ibune weruh yen dheweke bakal kerja dadi tukang semir sepatu.

Wayah esuk ing dina sabanjure, Riski tetep pamit marang ibune arep mangkat sekolah. Dheweke uga tetep nganggo seragam komplit. Nanging, ing jero tase wus dicepakake salin lan piranti kang digunakake kanggo nyemir. Sejatine dheweke uga rada kuwatir lan ngrasa dosa amarga ngapusi marang wong tuwane. Nanging rasa kapengin mbantu wong tuwane kuwi kang njalari dheweke nglakokake kabeh kuwi.

Papan kang dadi tujuan utamane yaiku terminal. Ing pikirane wong-wong ing terminal kae akeh, sapa ngerti ana sing kapengin nyemir sepatu. Apa maneh wayah iki bleduge akeh banget. Satekane ing terminal, dheweke ganti klambi lan nyiapake samubarang piranti kanggo nyemir. Sakabehane wus sumadya, kanthi ngucap bismillah dheweke njangkahake sikil arep golek pelanggan.

Wus setengah jam, anggone wira-wiri nawakake jasa semir sepatu, nanging durung ana kang nggunakake jasane. Ing kono, dheweke ngrasakake yen golek dhuwit kuwi rekasa. Dheweke ora kawates ana ing jero terminal wae, nanging uga metu ing jaba terminal. Ing ngarep took-toko lan ngendi wae kang akeh wong.

Nganti jam 12 awan, dheweke lagi entuk dhuwit wolulas ewu. Ateges, lagi wong nem kang nggunakake jasane mau. Dheweke banjur leren mangan, amarga krasa ngeleh. Dheweke mangan karo sega kang digawani ibune saka omah. Pancen wus dadi pakulinan, yen dheweke sekolah kuwi disangoni sega dening ibune. Dadi mengko ing sekolah ora perlu jajan. Nanging, uga ora ateges ora disangoni dhuwit. Tetep disangoni nanging ora akeh.

Sarampunge mangan, Riski krasa pengin menyang buri. Banjur dheweke menyang WC. Nalika wus mlebu ing salah sawijining WC, Riski kaget weruh ana dhompet gumlethak ana sapinggiring kolah. Dhompet mau dibuka. Ing kono isine dhuwit kang ora sethithik, uga ana KTP, STNK, Kartu Kredit lan liya-liyane. Dheweke gumeter nyekel dhompet mau bareng weruh isine.

Rada suwe anggone mikir. Arep dibalikake apa ora dhompet kuwi. Pikirane, dhuwit kuwi akeh, bisa dianggo bayar tunggakan kontrakan. Nanging, kuwi mau tumindak kang ora becik. Dheweke bingung. Banjur metu ninggalake WC kuwi. Dhompet mau isih digawa dening Riski.

Sawuse pikirane rada padhang, dheweke banjur tumuju menyang mushola saperlu sholat luhur. Sabubare sholat luhur, Riski ngrasa luwih ayem. Pikirane bali menyang dhompet mau. Nanging saiki dheweke wus ngerti arep diapakake dhompet kuwi mau. Wus diputusake, yen sesuk awan dheweke bakal mbalikake dhompet mau. Ing pikirane, dhuwit kuwi mau pancen bisa mbantu dheweke sakaluwarga kanggo bayar tunggakan kontrakan. Nanging, kepiye yen kang duwe dhompet luwih mbutuhake.

Nganti tekan sore, dheweke mung bisa nggawa bali dhuwit 33 ewu. Dheweke banjur bali. Sadurung bali, Riski ganti seragam sekolah luwih dhisik. Tekan omah, Riski ditakoni marang ibune, kena apa kok baline sore. Wangsulane Riski yaiku amarga dheweke nggarap tugas kelompok karo kanca-kancane. Dening bu Tarti dipercaya wae.

Ing omah, pikirane Riski isih durung ayem. Arep matur karo wong tuwane nanging wedi yen malah wong tuwane duka marang dheweke. Mula, mung dipendhem wae lan dhompet mau disimpen ana ing sajroning tas sekolahe.

Dina sesuke, Riski wus ora pati kepikiran marang dhompet mau. Kaya dina wingine, dheweke pamit mangkat sekolah marang wong tuwane nanging sejatine dheweke arep lunga menyang terminal, nyambut gawe dadi tukang semir sepatu.

Nganti jam 2 awan, Riski oleh dhuwit 42 ewu. Rada akeh tinimbang dina wingine. Jam 3 Riski wus tata-tata arep mbalikake dhompet kuwi menyang alamat kang ana ing KTP. Dheweke mangkat numpak angkot. Suwene watara sejam. Dheweke didhunake dening sopir angkot ing dalan mlebu komplek perumahan. Sajake komplek rumah dinas. Ora angel nemokake omah kuwi.

Dheweke banjur mencet bel kang ana ing pinggir lawang. Ora suwe lawang dibukak dening wong lanang kang umure watara 27-an taun. Wong lanang kuwi nyumanggakake Riski mlebu ing ruwang tamune kanthi sumeh. Ing batine Riski, dheweke ngalem wong lanang kuwi. Saliyane bagus, gagah lan resik wong lanang kuwi uga duwe polatan kang sumeh.

“Wonten perlu menapa dhik?” Pitakone mas-mas mau sawuse nyelehake wedang.

“Makaten, mas” Riski, anggone ngomong rada wedi.

“E, napa leres niki daleme pak Bayu Setyanggara?” Anggone matur ditutugake.

“Leres dhik, kula Bayu Setyanggara. Wonten prelu menapa nggih, dhik?”

Riski wus ora kuwat nyemauri, wedi yen salah ngomong. Dhompet diselehake ing meja sangarepe Bayu. Nalika Riski nyelehake dhompet mau, Bayu ngerti tandha laire Riski kang ana ing tangan tengene. Bayu kelingan marang ponakane sing embuh ana ngendi, kang uga duwe tandha lair kang memper kanya nggone Riski iki. nanging, mbok manawa mung memper, ngono pikirane.

“Oh, matur nuwun ya dhik. Sik, dhompet iki kok bisa digawa sampeyan?”

Banjur Riski nyeritakake larah-larahane kepiye dheweke nemu dhompet kuwi.

“Matur nuwun tenan ya dhik, anggonku nggoleki ya wus tekan ngendi-ngendi lho. Sik, jenenge adhik sapa, kok malah durung tetepangan?”

“Kula Riski, mas”

Dheg, sanalika Bayu kelingan maneh marang ponakane kang jenenge uga Riski lan uga duwe tandha lair ing tangan tengen. Iki ora bisa dikandhakake mung kebeneran. Kanggo ngyakinake atine, dheweke takon maneh marang Riski.

“Jengkepe Riski sapa dhik?”

“Muhammad Riski Pratama”

Kaya ana banyu kang tumetes ing kalbune Bayu. Riski banjur dirangkul. Riski kang dirangkul bingung. Dene, kang ngrangkul eluhe mili dleweran kanthi ngucap syukur kang gawe Riski saya bingung.

Nalika atine Bayu rada tumata, dheweke ngeculake rangkulane. Dheweke mesthikake jeneng bapak lan ibune Riski. Jebule cocok.

“Le, Riski, iki mas Bayu Le, Mas Bayu. Kowe lali, Le karo Mas Bayu?” kandhane Bayu kanthi soroting mata kang nyiratake kebungahan. Bungah amarga nemokake ponakane kang wus suwe pisah pitung taun amarga bencana lindhu ing tanah kelairane.

Wiwit Bayu umur pitung taun, pancen Bayu diopeni dening Pak Yanto lan bu Tarti, paklik lan bulike, amarga wong tuwane loro wus ora ana kabeh, dene dheweke anak tunggal. Pitung taun kapungkur, nate ana lindhu gedhe ing Jogja, papan uripe Pak Yanto lan kaluwarga. Lindhu kuwi ngrubuhake bangunan lan omah-omah kanthi kurban mati lan lara kang ora sithik. Nalika kadadeyan lindhu, Bayu lagi ora ana omah. Bayu lan kaluwargane Pak Yanto siji lan sijine padha golek-golekan. Wus suwe anggone padha golek-golekan, nganti tekan sesasi durung ketemu. Banjur, Bayu diangkat anak dening salah sawijining kaluwarga. Sateruse urip ing kutha Jakarta. Kaluwarga kuwi ngopeni Bayu kaya anake dhewe nganti disekolahke tekan pawiyatan luhur lan saiki dadi PNS lan dipanggonake ing Semarang. ing Semarang, dheweke wus duwe omah dhines kang saiki dipanggoni.

Riski banjur diterke bali dening Bayu. Bayu wus ora sabar kapengin ketemu marang paklik lan bulike kang wus dianggep kaya wong tuwane dhewe. Krungu ana swara mobil mlebu plataran omahe, Pak Yanto metu. Nalika katon pawongane Pak Yanto, Riski langsung ngrangkul paklike kuwi mau. Pak Yanto kang dirangkul bingung. Ing rangkulan kuwi, Bayu ngomong yen dheweke kangen, anggone nggoleki ora uwis-uwis. Bayu ngira yen Pak Yanto lan kaluwargane wus seda kabeh. Dheweke banjur kandha yen dheweke, Bayu, ponakane Pak Yanto.

Krungu Bayu kang kandha mangkono mau, Pak Yanto melu nangis. Tangane sing maune nggejejer, wiwit ngrangkul pundhake ponakane mau kang saiki luwih gagah tur bagus. Wusana, sakaluwarga padha tangisan.

Bayu disumanggakake mlebu. Pak Yanto anggone crita akeh banget kalebu kepiye dheweke lan kaluwarga ninggalake kutha Jogja, kutha kang kena lindhu kae lan pindhah menyang Semarang, kutha kang saiki dipanggoni. Nganti crita perkara kang lagi diadhepi dening Pak Yanto sakaluwarga.

Wusana, Pak Yanto lan kaluwargane dadi siji menah karo Bayu manggon ing omah dhinese Bayu. Utang-utange Pak Yanto uga bakal diewangi mbayar dening Bayu. Iku ora sepiraa yen dibandhingake karo welas asihe paklik lan bulike sasuwene iki.

***Cuthel***